Κάποτε το Φάληρο είχε κάτι από Βιέννη

• Πωλίνα Παρασκευοπούλου
 

Το μεγαλύτερο αρχιτεκτονικό έγκλημα στα Νότια, είναι αυτό του θαυμάσιου ξενοδοχείου Ακταίον στο Νέο Φάληρο. Ένα έγκλημα που μάταια περιμένει δικαίωση. 

Έχω περάσει αρκετή ώρα μπροστά από κάποιο αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα του εξωτερικού, με τη ματιά μου να προσπαθεί να χορτάσει μεγαλείο και το φωτογραφικό φακό μου να αποτυπώσει θαυμασμό. Μπροστά στο Hôtel de Ville και τα κτήρια Οσμανικής αρχιτεκτονικής στο Παρίσι, στον καθεδρικό Ναό του Αγίου Παύλου στο Λονδίνο ή στο Πάνθεον της Ρώμης. Και είναι ακόμη πολλά εκείνα που δεν έχω καταφέρει να σταθώ μπορστά τους όπως το Λα Μεθκίτα στην Κόρδοβα ή το Ταζ Μαχάλ στην Ινδία. Κάθε φορά που κάνω βόλτα στην Αθήνα και τυχαίνει να συναντήσω κάποια από τα δικά μας, λιγοστά εναπομείναντα ιστορικά κτήρια με πιάνει δέος στην προσπάθειά μου να τα φανταστώ μέσα στο πλαίσιο της εποχής τους. Αλλά είναι και κάποια άλλα -τα περισσότερα- που τα έχω δει μόνο σε φωτογραφίες γιατί ο εκμοντερνισμός τα παρέσυρε μαζί του στο άδικο ρέμα του. Ένα από αυτά είναι και το ξενοδοχείον "Ακταίον" που η εικόνα του ταξίδευε στη Βιέννη, στα αντίστοιχα Palace που δέσποζαν στις Ευρωπαικές πρωτεύουσες.  

Το Ακταίον εγκαινιάστηκε το 1903, ενώ το Φάληρο διένυε ήδη την Belle Epoque του, από τον τραπεζίτη Ιωάννη Πεσμαζόγλου σε σχέδιο των αρχιτεκτόνων Ερνέστου Τσίλερ και Πάνου Καραθανασόπουλου και κόστισε πάνω από 2.500.000 δραχμές, ποσό υπέρογκο για την εποχή. Το ξενοδοχείο είχε 160 πολυτελή υπνοδωμάτια, μια επιβλητική κεντρική είσοδο, εστιατόριο, καφέ-ζαχαροπλαστείο, αίθουσα θεατρικών παραστάσεων, αίθουσες χορού, καζίνο (στο Μεσοπόλεμο), κήπους με αναψυκτήρια, περίπτερο μουσικής, χώρους για περιπάτους και μεγάλες, πολυτελείς αίθουσες δεξιώσεων. Ήταν αναμενόμενο λοιπόν, να προσελκύσει την κοσμική ζωή της Αθήνας! Εκείνη την περίοδο το Φάληρο υπήρξε επίκεντρο ψυχαγωγίας και διακοπών. Οι Αθηναίοι κατέφταναν για να παρακολουθήσουν κάποια συναυλία της φιλαρμονικής ορχήστρας στη ροτόντα ή κάποια παράσταση στο θέατρο, να απολαύσουν τις ηλιόλουστες μέρες στην περίφημη εξέδρα και τις εγκαταστάσεις των λουτρών με τις υπερ-θαλάσσιες καμπίνες. Η διαμονή στο ξενοδοχείο Ακταίον κόστιζε το 1903, 15 δραχμές ημερησίως, το πρόγευμα κόστιζε 4 δραχμές ενώ το δείπνο 5. Λίγα μέτρα πιο πέρα από το ξενοδοχείο, βρισκόταν η Ταραντέλλα, το περίπτερο στο οποίο η ορχήστρα του Ακταίον έδινε μουσικές παραστάσεις. Στην κεντρική είσοδο δεξιώσεων υπήρχε το άγαλμα των Τριών Χαρίτων, έργο του γλύπτη Κανόβα. Τα πορσελάνινα πιάτα προέρχονται από τα κεραμουργία Sarreguemines, τα αργυρά και επάργυρα σερβίτσια από τους Οίκους Charles Christofle και τους αδερφούς Elkington ενώ τα κρυστάλλινα είδη από τα κρυσταλλουργία της Βοημίας και του Saint-Gobain. 

Ωστόσο από τα μέσα του 1920 αρχίζει σταδιακά η παρακμή του Ακταίον. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή το ξενοδοχείο χρησιμοποιείται ως κατάλυμα προσφύγων. Το 1930 διενεργείται εκεί ο διαγωνισμός καλλιστείων για την Μις Πειραιά. Το 1935 σε δυο αίθουσές του λειτούργησε ο χειμερινός κινηματογράφος Γκρέκα μέχρι το 1956. Δυστυχώς κατά τη διάρκεια του Β. Παγκοσμίου Πολέμου το κτήριο επιτάχτηκε και βομβαρδίστηκε από συμμαχικά και μη πυρά. Κατεδαφίστηκε το μεγαλύτερο τμήμα του λίγο αργότερα από τον γνωστό για τις κατεδαφίσεις δήμαρχο Πειραιά Αριστείδη Σκυλίτση, αφού κατά τη διάρκεια της θητείας του, την περίοδο της χούντας, κατεδαφίστηκαν μεταξύ άλλων η Ράλλειος Σχολή, το ιστορικό Ρολόι του Πειραιά και το θεατράκι του Τσίλερ. Είχε απομείνει ωστόσο, μονάχα το ισόγειο τμήμα του, το οποίο και κατεδαφίστηκε ολοσχερώς επί δημαρχίας Στέλιου Λογοθέτη (1991-1998) και στη θέση του ανεγέρθηκε το κτήριο του ιδιωτικού θεραπευτηρίου Metropolitan. 

Το ξενοδοχείο Ακταίον ήταν ένα κτήριο ορόσημο που θα κοσμούσε σήμερα τα νότια και θα πρόσφερε αυτό το στοιχείο του ένδοξου παρελθόντος που λείπει πολύ από τα νότια προάστια.   

Φωτογραφίες εσωτερικού χώρου: www.elia.org.gr (Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο)

http://www.nou-pou.gr

http://pisostapalia.blogspot.gr/2016/11/blog-post_64.html