Παιχνίδια από τσίγκο και... όνειρα !

  Πρόκειται για παιχνίδια φτιαγμένα από τσίγκο, βαμμένα με αριστουργηματικό τρόπο, γεμάτα φαντασία, ευρηματικότητα, ποικιλία χρωμάτων και μαστοριά. 

  Tη χαρά που μας έδινε το κουρδιστό τσίγκινο καρουζέλ με τα αλογάκια και τις βαρκούλες που γύριζαν γρήγορα 

  κι άπλωναν στριφογυρίζοντας και μετά, ολοένα πιο αργά, ώσπου σταματούσαν, 

  την είχαμε καταχωνιάσει κι αυτή μέσα στο μπαούλο της μνήμης μαζί με τις παιδικές μας σκανταλιές, τα ξένοιαστα παιχνίδια σε δύσκολα χρόνια. 

  Tότε που όταν άδειαζε η μητέρα το κουτί το γάλα, μας το 'δινε να το κυλήσουμε, αφού το 'πλενε και το σκούπιζε καλά. 

  Aπό την ίδια ύλη και τα τσίγκινα παιχνίδια που έφτιαχναν τεχνίτες παιχνιδάδες και τα πουλούσαν, ζωγραφισμένα με ζωηρά χρώματα, στα πανηγύρια των εκκλησιών και στους πάγκους της Aιόλου τις γιορτές. 

  Oλο και κάποιος πλούσιος νονός βρισκόταν να μας πάρει από το χέρι ώς τη Σταδίου, στην «Πανελλήνιο Aγορά» των Aφών Δρακάτου. 

  Eκεί υπήρχε το ποταμόπλοιο, μεγάλο, πολύχρωμο, που κυλούσε στον Mισισιπή του χαλιού της σάλας κι έβγαζε καπνό από το φουγάρο του. 

 Aλλά αυτό ήταν ακριβό, ήθελε και μπαταρίες. Xίλιες φορές καλύτερα τα τσίγκινα παιχνίδια  

  - η κουζίνα, η μοτοσικλέτα, το τραμ της Θεσσαλονίκης, τα πούλμαν με τους ποδοσφαιριστές. 

  Kαθισμένοι στο πάτωμα παίζαμε, μόνοι ή με φίλους, πλάθαμε ιστορίες, κάναμε αγώνες με τα αυτοκινητάκια, 

 και καμιά φορά κάναμε και ανταλλαγή -τράμπα- γιατί το παιχνίδι το 'δινες στον πιο καλό φίλο, για να παίξει κι αυτός...

Μνήμες

  Μνήμες και βιώματά τους περιγράφουν ο σκιτσογράφος Στάθης Σταυρόπουλος και ο στιχουργός Λευτέρης Παπαδόπουλος που θυμάται:

  «Η κεντρική Αθήνα έχει τρεις μεγάλους δρόμους: Πανεπιστημίου, Σταδίου, Αιόλου. 

  Η Πανεπιστημίου ήταν και είναι πολύ καθώς πρέπει και δεν έχει και πολλά μαγαζιά. Η Σταδίου έχει πολλά μαγαζιά. Και η Αιόλου ακόμη περισσότερα. 

    Από την Αιόλου ψώνιζε η φτωχολογιά. Και τις γιορτές, Χριστούγεννα, Πάσχα ο δρόμος πλημμύριζε από πάγκους μικροπωλητών. 

  Το εμπόρευμα: παιχνίδια φτηνά, φτιαγμένα από τσίγκο, μεταποιημένα – συνήθως – κουτιά από «Γάλα Βλάχας» ή κάτι ανάλογο και βαμμένα με φίνο τρόπο, αριστουργηματικό!  

   Τα παιχνίδια της Σταδίου και της Πανεπιστημίου δεν ήταν για μας. Οι τιμές τους ήταν απλησίαστες για τους φτωχούς γονείς μας. Αλλά τα παιχνίδια της Αιόλου ήταν ό, τι πρέπει. 

  Με λίγα χρήματα, αυτοκινητάκια, καρότσια, πολυβόλα, τανκς, μοτοσυκλέτες, ντουφέκια, λεωφορεία και τρένα, στρατιωτικά τζιπ. Ακόμα και οχήματα της Πυροσβεστικής και ροκάνες για φασαρία! 

Ό, τι θες! Με δυο τρεις δραχμούλες. 

Με τέτοια παιχνίδια μεγαλώσαμε».

Ο γραφίστας Δημήτρης Αρβανίτης σημειώνει: «…οι συλλογές με παλιά παιχνίδια καταγράφουν εποχές και καιρούς, ιχνηλατούν το πέρασμα του χρόνου και ορθώνουν το ανάστημά τους στην ηλεκτρονική εποχή… 

     λατρεύω τόσο αυτόν τον μοναδικά σχεδιασμένο κόσμο των παιχνιδιών που έρχονται μέσα από τα χρόνια, που θα μπορούσα να χαθώ στα σχέδιά τους σαν την Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων, 

   τον Γκιούλιβερ στη χώρα των Λιλιπούτειων και τον Πινόκιο στο κασελάκι με τα εργαλεία του πλάστη του.

   Τα παιχνίδια έχουν πάντα έναν διπλό ρόλο, να μας μεγαλώνουν αλλά και να μας κρατούν παιδιά».

Παρακμή

   Η δεκαετία του '60, όσον αφορά το παιχνίδι, χαρακτηρίζεται από το πλαστικό, την μπαταρία και τη βιομηχανοποίηση γενικότερα. 

  Η αλλαγή υλικού φέρνει επανάσταση στον τρόπο που κατασκευάζονται τα παιχνίδια για πάντα. 

  Στην Ευρώπη το γεγονός που σηματοδοτεί τη σημαντικότατη αυτή αλλαγή ήταν η απαγόρευση του τσίγκου στις αρχές του 1960,

  ύστερα από απόφαση του υπουργείου Υγείας,  ως επικίνδυνου υλικού για να παίζουν τα παιδιά λόγω της χρησιμοποίησης τοξικών για την επεξεργασία του 

  αλλά και λόγω της αιχμηρότητάς του - ένα παιδί μπορούσε εύκολα να κοπεί. 

  Μέχρι πρότινος ο τσίγκος θεωρούνταν ένα από τα πιο φτηνά υλικά κατασκευής παιχνιδιού, αφού μπορούσε κάποιος να το μαζέψει απλά από τα σκουπίδια. 

  Με τον καιρό ακρίβυνε και η παραγωγή του, μιας και ήταν κυρίως δουλειά που γινόταν στο χέρι και χρειαζόταν πολύπλοκη επεξεργασία: 

  για να γίνει λ.χ. το κουβούκλιο του αυτοκινήτου, του αλόγου ή του κλόουν έπρεπε να περάσει από 47 φάσεις.  

  Μαζί με τον τσίγκο πεθαίνουν σιγά σιγά και οι οικοτεχνίες και οι μικρές βιοτεχνίες που χρησιμοποιούσαν αποκλειστικά αυτό το υλικό. 

  Τα τσίγκινα παιχνίδια ήταν κυρίως πολύχρωμα συρόμενα αυτοκίνητα, λεωφορεία ή ζωάκια όπως αλογάκια ή παπάκια. 

  Τη θέση του παίρνει το πλαστικό και το βινύλιο, υλικά που θεωρούνται, εκτός από υγιεινά, 

  πιο ανθεκτικά και με χρώματα που δεν ξεβάφουν ή ξεθωριάζουν με το πλύσιμο.

  Μπορεί τα χρόνια να έχουν περάσει, τα παιχνίδια, ο τρόπος και τα γούστα των παιδιών να έχουν αλλάξει, 

  αλλά ο σκοπός του παιχνιδιού εδώ και χιλιάδες χρόνια παραμένει πάντα ο ίδιος : η χαρά και η γιορτή.

Μια βιοτεχνία τσίγκινων παιχνιδιών

   Η βιοτεχνία Νικολαίδη παρήγαγε παιχνίδια φτιαγμένα από τσίγκο  από τις αρχές  της δεκαετίας του 1960  έως τις αρχές του 1970. 

  Ήταν κυρίως μεγάλα σε μέγεθος, εξ ολοκλήρου τσίγκινα εκτός από τις ρόδες που ήταν  πλαστικές κυρίως σε παιχνίδια  νεώτερης παραγωγής. 

  Πολλά από αυτά τα παιχνίδια είχαν στρατιωτικό θέμα. 

  Ήταν για την εποχή τους φτηνά παιχνίδια αναλώσιμα, και έκαναν την εμφάνιση τους σε πανηγύρια της εποχής. 

  Έτσι πήραν και τον χαρακτηρισμό "πανηγυριώτικα" που σήμερα τέτοιου είδους παιχνίδια  θεωρούνται  συλλεκτικά!

Μάνιας Ζούση /in2life.gr

toymuseum.gr

Eλενης Mπιστικα/kathimerini.

Μαρία Αργυριάδη & Ντόρα Χατζοπούλου
πηγή:
http://lolanaenaallo.blogspot.gr/2013/02/blog-post_16.html