Μεγάλη είναι η συμβολή του θεάτρου σκιών στο έργο του ζωγράφου Γιάννη Τσαρούχη. Ο ίδιος αναφέρει σε σημείωμά του στον πατέρα του Ευγένιου, Σωτήρη Σπαθάρη – το οποίο περιλαμβάνεται στο βιβλίο του Γιάννη Σκαρίμπα Καραγκιόζης ο πρόσφυγας – τα εξής :
«Στου Σωτήρη Σπαθάρη τον Καραγκιόζη ήμουν τακτικός θεατής, όχι πια μόνο για να γελάσω, όπως μικρό παιδί, αλλά για να μάθω με άλλο τρόπο, όχι τον ‘φιλολογικό’, τι ήταν τα από σκηνής άσματα της τραγωδίας.
Μέσα στις φωτισμένες λεύκες και τα πλατάνια που έμοιαζαν σαν τις κρεμαστές ζωγραφιστές κουίντες της Ζιζέλ καθώς τις φώτιζαν οι ηλεκτρικοί γλόμποι, μέσα στη μυρωδιά του νοτισμένου από το ποτιστήρι χώματος ακουγόταν η φωνή του Σωτήρη Σπαθάρη που έπαιζε τον ‘Καραγκιόζη γιατρό’, τον ‘Μέγα Αλέξανδρο’ ή τη μεγάλη του επιτυχία, τον Αλή Πασά στο έργο ‘Ο Κατσαντώνης’.
Σε κάθε εποχή ήταν φυσικό, ο καλλιτέχνης να τραβιέται από την αριστοκρατία. Μα για μένα, τότε, δίπλα στην ευρωπαίζουσα ‘άρχουσα τάξη’ υπήρχε μια άλλη αριστοκρατία, πιο ευγενική, ο Λαός. Ο αγράμματος και φτωχός, αλλά καλλιεργημένος ψυχικά. Ήξερε να τραγουδά καλά τα τραγούδια των πατέρων του, που η καταγωγή τους χάνεται στους μυθικούς αιώνες της Θράκης και της Δωδώνης. Που μπορούσε να χορεύει τους χορούς που καταλύουν τις εποχές, που μπορούσε να πλάθει κάθε τόσο τη γλώσσα του για να μένη ζωντανή, το πολυτιμότερο όλων. Που ξέρει να λατρεύει πατροπαράδοτα τον θεάνθρωπο και μαζί να ενθουσιάζεται για κάθε χτύπημα των Φαρισαίων, που μέχρι παθήσεως ξέρει να σέβεται τους ήρωες της Ελευθερίας, σύμβολα της κάθε είδους ομορφιάς του ανθρώπου.
Έμαθα πολλά από το Σωτήρη Σπαθάρη, γιατί ήθελα να μάθω. Μούμαθε να ζωγραφίζω ψαρόκολλα, δίνοντάς μου με δυο λόγια μονάχα το απλούστατο μυστικό μιας άφαντης μαγείας. Δυο φόντα που του παράγγειλα, και πλήρωσα μάλιστα 100 δραχμές, υπάρχουν ζωγραφισμένα πίσω από το μοντέλο τις φιγούρες σε πολλά έργα μου της περιόδου 1938-46. Οι ρεκλάμες του Σωτήρη Σπαθάρη, όπως κι αυτές που είχα από το θέατρο του Δεδούσαρου, μούδωσαν την άδεια να επηρεαστώ από τον Matisse. Μούδωσαν ένα βάθος για να μην είμαι ένας επανελθών από το Παρίσι ή ένας που ξεφυλλίζει τα περιοδικά, χωρίς νάχει πάει καν.
Η απλή και στοιχειώδης ζωγραφική του μούδωσε την αλήθεια, για να δώσω μιαν εξήγηση στο ήθος των θεατών του Καραγκιόζη, που με γοήτευαν όσο και οι φιγούρες του. Να δώσω μιαν εξήγηση στην κάθε ρωμέικη φάτσα, σε κάθε τι της πραγματικότητας που με απασχολούσε ως θέμα. Τα αναρχικά του και τα χοντρά αστεία, μου έδωσαν συχνά τη δύναμη να αντιμετωπίσω τους εχθρούς κάθε καλλιτέχνη: τη διανόηση, την φιλολογία, τον καθωσπρεπισμό.»
Αφηγείται ο σπουδαίος καραγκιοζοπαίχτης Σπαθάρης:
«Το 1929 γνώρισα στην Κηφισιά ένα πολύ χαρούμενο παλληκάρι,
που του άρεσε η τέχνη μου κι' ερχότανε ταχτικά στον Πλάτανο, που έπαιζα. Μού
‘βγαζε φωτογραφίες με τις φιγούρες του Καραγκιόζη και μου έκανε κι' ένα πίνακα
οπού είμαι εγώ και κάθομαι κι' έχω μπροστά μου όλο το θίασό μου. Έκανε μεγάλη
προπαγάνδα του Καραγκιόζη και τον χειμώνα μ' έπαιρνε κι' έπαιζα σε αθηναϊκά σπίτια.
Πριν αρχίσει η παράσταση έκανε μια ομιλία για την τέχνη του Καραγκιόζη. Πολλές
φορές το παλληκάρι βοήθαγε κι' αυτό να πάνε τα εργαλεία από το ένα σπίτι στο
άλλο. Έτσι μεγάλωσε η δουλειά του Καραγκιόζη... Αυτό το παιδιάστικο μυαλό, που
πρόβλεψε όλη τη δόξα της τέχνης μας είναι ο ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης»
(Σωτήρης Σπαθάρης, Αυτοβιογραφία)
 | ||
| "Ρεκλάμες" για παραστάσεις του Καραγκιόζη, ζωγραφισμένες από τον Σωτήρη Σπαθάρη. |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου