Η ζωή καί το έργο του Ολλανδού ζωγράφου Γιοχάνες Βέρμεερ (1632-1675).

Ο Γιοχάνες Βέρμεερ  γεννήθηκε  το 1632  στο Ντελφτ (Delft)  της Ολλανδίας. Ήταν μια περιτοιχισμένη πόλη με πολλά κανάλια και οχυρώματα,  των 25.000-30.000 κατοίκων! Μια πόλη γεμάτη ζωή!! Κυριαρχούσε το εμπόριο, η ζυθοποιία και οι βιοτεχνίες ρούχων, υφασμάτων και κεραμικών. Αυτή ήταν και η βάση της οικονομίας τους. Με άλλα λόγια, ήταν άλλο ένα διεθνές εμπορικό κέντρο όπου η αστική τάξη αρέσκονταν  να αγοράζει έργα τέχνης. Το Ντελφτ ήταν επίσης μια πόλη σύμβολο της εθνικής τους ανεξαρτησίας καθώς εκεί είχε την έδρα του ο ήρωας τους ενάντια στην ισπανική κυριαρχία, ο Γουλιέλμος ο σιωπηλός. Ταξιδιώτες από όλη την Ολλανδία  έρχονταν  να επισκεφτούν  τον  τάφο του Γουλιέλμου και  τα  πανδοχεία   του Ντελφτ ήταν πάντα γεμάτα.

Το κορίτσι με το σκουλαρίκι- Βέρμεερ

Ο πατέρας του Βέρμεερ, ο Ρέινιρ Γιαντζουν Βοξ (Reynier Janz Vox) ,ασχολιόταν με την υφαντική μέχρι το 1630 όπου νοίκιασε ένα πανδοχείο για να το δουλέψει ο ίδιος. Το ονόμασε  «Ιπτάμενη αλεπού». Η λέξη αλεπού στα ολλανδικά λέγεται vox, όπως το επίθετο του  πατέρας του Βέρμεερ. Το πανδοχείο πήγε πολύ καλά. Στον κεντρικό του χώρο γινόταν και δημοπρασίες έργων τέχνης (όπως συνηθιζόταν σε τέτοιους χώρους) και ο Ρέινιρ έγινε μέλος της Συντεχνίας  του Αγίου Λουκά, σαν έμπορος τέχνης.

O John Michael Montias, για  να γράψει τη βιογραφία του Βέρμεερ, συγκέντρωσε πληροφορίες για αυτόν κυρίως μέσα από δημόσια έγγραφα του ίδιου και της οικογένειας του και είδε πως ο παππούς του ήταν παραχαράκτης που είχε καταδικαστεί και η γιαγιά του έφτιαχνε παράνομες λοταρίες.

Το 1641, όταν ο Βέρμεερ ήταν 9 χρονών, (είχε και μια μεγαλύτερη αδελφή) ο πατέρας του αγοράζει στο κέντρο του Ντελφτ ένα σπίτι και ένα πανδοχείο ονόματι «Mechelen». Αυτές οι αγορές κόστισαν το τεράστιο ποσόν των 2.500 φιορινιών. Οι αγορές έγιναν στο επίθετο Βέρμεερ γιατί εντωμεταξύ ο πατέρας του είχε αλλάξει επίθετο. Σε ένα τυπικό πανδοχείο της εποχής οι παραβρισκόμενοι έπιναν πολύ  και  έπαιζαν χαρτιά. Παρόλα αυτά, ο πατέρας του Βέρμεερ συνέχιζε να γεμίζει το πανδοχείο του με έργα τέχνης για να τα πουλήσει στην αστική τάξη. Οι πωλήσεις πήγαιναν πολύ καλά και η συλλογή συνεχώς ανανεωνόταν. Τα περισσότερα έργα ήταν ιταλικής επιρροής. Ο μικρός Βέρμεερ μεγάλωσε σε αυτό το περιβάλλον. Με ζωγράφους και πίνακες.  Αυτούς τους πίνακες  είχε ως οπτικά ερεθίσματα. Ποιοι ήταν όμως, δεν ξέρουμε ακριβώς.

έργο του Aelbert Cuyp 

Ξέρουμε ότι εκείνη την εποχή ο Ρέμπραντ είχε γίνει ήδη γνωστός. Παράλληλα ο Van Dyck πεθαίνει και την σκυτάλη την παίρνει ο μαθητής του ο Rubens. Ο Diego Velasquez θεωρείται από το 1644 ο μεγαλύτερος μπαρόκ ζωγράφος της Ισπανίας και θεωρείται ο τρίτος μεγαλύτερος ζωγράφος της. Οι άλλοι ήταν ο Γκόγια ( για τη βιογραφία του πατήστε ΕΔΩ)  και ο Ελ Γρέκο  ( για τη βιογραφία του πατήστε ΕΔΩ).  Και στην Ολλανδία κυκλοφορούσαν αντίγραφα των έργων τους. Άλλοι ζωγράφοι της εποχής ήταν ο Aelbert Cuyp που ζωγράφιζε τοπία με ζεστό φως, μυθολογικά θέματα και υποβλητικές εικόνες.

Άλλος ήταν  ο Murilo με τα θρησκευτικά του θέματα που τόνιζαν την γαλήνη, την ειρήνη και την πνευματική χαρά. Ο ζωγράφος Paulus Potter έζησε αρκετά χρόνια στο Ντελφτ και ξεχώρισε σαν «ο πορτρετίστας των ζώων» και η γραφή του στα ζώα καθόρισε όλη  την ευρωπαϊκή τέχνη. Άλλος ένας ξεχωριστός ζωγράφος ήταν ο Γκρέραντ Τέρ Μπορχ. Κορυφαίος προσωπογράφος, όπου στα θέματα του αναδείκνυε την ομορφιά της καθημερινότητας μέσα από πλούσια συναισθήματα. Έχει αξία να δούμε κάποια έργα του για να δούμε πως επηρέασαν τον Βέρμεερ αλλά και να τα συγκρίνουμε με τους κορυφαίους έλληνες ζωγράφους: Ιακωβίδη (δείτε ΕΔΩ), Λύτρα (δείτε ΕΔΩ) και Γύζη!

  

Ο Ευαγγελισμός της Θεότόκου, Murilo

Paulus Potter

Κάρερ Φαμπρίτιους

Εκείνη την εποχή στο Ντελφτ, δεν είχαν ζήτηση τα θρησκευτικά θέματα στη ζωγραφική λόγω απαγόρευσης τους από τον καλβινισμό. Οι ζωγράφοι απευθύνονταν μόνο στους εύπορους αστούς και όχι στην εκκλησία, και έτσι κυριαρχούσε η προσωπογραφία, η καθημερινή ζωή της μεσαίας κυρίως τάξης ώστε να δείξουν την ευμάρεια της καθημερινότητας τους και οι νεκρές φύσεις. Αυτά τα θέματα ήταν μέρος της ολλανδικής παράδοσης και αυτά ακολούθησε και ο Βέρμεερ. Οι διαστάσεις των έργων τους δεν ήταν μεγάλες. Αντιθέτως υπήρχαν και πολύ μικρά έργα.  Οι ζωγράφοι στο Ντελφτ μελετούσαν συστηματικά την προοπτική στην τέχνη τους για να φθάσουν στην απόλυτη οπτική ψευδαίσθηση από την ανάγκη τους να απεικονίσουν την αλήθεια, και ήταν όλοι τους επηρεασμένοι από το Μπαρόκ και τους ζωγράφους της Αναγέννησης της Ιταλίας. (Βλέπε Μικελάντζελο, Τιτσιάνο, Ντα Βίντσι, Ραφαήλ). Κυρίαρχο για αυτούς ήταν επίσης η μελέτη του φωτός και του χρώματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ζωγράφου της εποχής ήταν ο καλύτερος μαθητής του Ρέμπραντ (για τη βιογραφία του Ρέμπραντ πατήστε ΕΔΩ), ονόματι Κάρερ Φαμπρίτσιους (1622-1854) που είχε μετακομίσει στο Ντελφτ στις αρχές  του 1640. Ήταν ένας ζωγράφος που ζωγράφιζε κυρίως λουλούδια. Ήταν μορφωμένος και από τους πιο πολυταξιδεμένους.

Ο πατέρας του Βέρμεερ  που  πουλούσε  πίνακες  και  είχε  επαφή  με  τον καλλιτεχνικό  κόσμο, τον προέτρεψε να γίνει ζωγράφος.  Αυτός  πιθανόν   να  είχε  διαβάζει τα βιβλία του Cesar Ripa’s "Η τέχνη της ζωγραφικής" και το «Η αλληγορία της πίστης». Και τα δυο βιβλία έχουν την σημασία τους για το έργο του Βέρμεερ. Λέγεται πως,  από το 1645  ο Κάρελ   Φαμπρίτσιους καθοδηγούσε ζωγραφικά τον μικρό Βέρμεερ. Δεν είναι όμως σίγουρο. Ίσως να ήταν και ο Van Loo από το Άμστερνταμ. Το μόνο σίγουρο είναι ότι για 6 χρόνια είχε καθοδήγηση από έναν ζωγράφο.

«Η Άρτεμης και οι συντρόφισσες της» Βέρμεερ

Ένα από τα πρώτα του έργα ήταν το «Η Άρτεμης και οι συντρόφισσες της». Μυθολογικό θέμα. Είναι χαρακτηριστικό το απαλό φώς στη σκηνή που θυμίζει έντονα χρωματικά έργα του Τιτσιάνο (Για βιογραφία Τιτσιάνο πατήστε εδώ).

Το 1652 ο πατέρας του Βέρμεερ παθαίνει. Ο Βέρμεερ  ήταν 20 χρονών. Αποφασίζει να γίνει ζωγράφος. Ένα επάγγελμα που ήταν πάρα πολύ δύσκολο για να ζήσει από αυτό αν ήθελε να κάνει και οικογένεια. Και ο Βέρμεερ αποφασίζει να παντρευτεί. Ερωτεύεται την κατά ενός έτους μεγαλύτερη του Καταρίνα. Η μάνα της η Μαρία Θίνς ήταν χωρισμένη εδώ και 10 χρόνια και ήταν σχεδόν 60 χρονών. Ο χαρακτήρας της ήταν από τους πιο αυταρχικούς. Αυτόν τον γάμο δεν τον ενέκρινε και δεν  υπέγραφε για να γίνει.  Ο Βέρμεερ έστειλε στο σπίτι της 2 ανθρώπους με κύρος να της μιλήσουν και να την μεταπείσουν. Ήταν ο πλοίαρχος Μέλινγκ και ο ζωγράφος  Λεονάρντ Μπράμερ. Δεν τα κατάφεραν. Τελικά όμως παντρεύτηκαν στις 20 Απριλίου του 1653 χωρίς την συγκατάθεση της πεθεράς του. Ο Μπράμερ ήταν ο μάρτυρας στον γάμο.

Ο Χριστός στο σπίτι της Μάρθας και της Μαίρης,
Βέρμεερ.  Ίσως ενα απο τα πρώτα του έργα 

Την ίδια χρονιά, στις 29 Δεκεμβρίου, ο Βέρμεερ γίνεται μέλος της Συντεχνίας  του Αγ. Λουκά στο Ντέλφτ  για  να θεωρείται ζωγράφος και να πουλάει  τα έργα του. Ο Άγιος Λουκάς θεωρήθηκε ο προστάτης των ζωγράφων γιατί ήταν αυτός που ζωγράφισε πρώτος την Παναγία. Εγγράφηκε λοιπόν στη συντεχνία ως «μέγας δάσκαλος της ζωγραφικής». Με αυτόν τον τίτλο υπέγραφε αργότερα και σε νομικά έγγραφα. Μάλιστα, το 1662 και το 1670 κατείχε την θέση του συνδίκου στην συντεχνία, με διετή θητεία.

Οι συντεχνίες έπαιζαν καθοριστικό ρόλο στην Ολλανδία. Είχαν πολλές λειτουργίες. Πρώτα από όλα, εκπαίδευαν τα μέλη τους. Έπειτα, λειτουργούσαν και ως προφυλακτική ασπίδα, ως φραγμός για την εκμετάλλευση των μελών τους και συγκρατούσαν τις τιμές όπου  χρειαζόταν  για  να προστατεύονται από την ασυδοσία της υπεραξίας των  έργων  του ενός  έναντι  των  έργων  του άλλου μέλους.  Αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής των συντεχνιών ήταν να είναι όλοι, λίγο πολύ, ίσοι. Δεν γινόταν ο ένας να  είναι  πάμπλουτος και ο άλλος να αφήνεται αν πεθαίνει στην φτώχεια  κάτι  που  γίνεται  κατά  κόρον  σήμερα.  (Να  ένα  καλό  παράδειγμα  διευθέτησης  της  τέχνης  που  πρέπει  να  λάβει  υπόψιν  του  το  υπουργείο  πολιτισμού.  Να  βάλει πχ.  στο  επιμελητήριο  να  ορίζει  τις  τιμές  όλων  των  έργων  βάση  των  αποδείξεων  της  εφορίας).   Τέλος, οι συντεχνίες είχαν καθοριστικό ρόλο για όσους δεν μπορούσαν να επιβιώσουν οικονομικά. Βοηθούσαν τις χήρες και τα ορφανά με τα ταμεία αλληλεγγύης τους.

Αγία Μπάρμπαρα, Βέρνεερ

Ο Βέρμεερ, το πιθανότερο ήταν καλβινιστής στο θρήσκευμα. Η Καταρίνα και η μάνα της πίστευαν στον ρωμαιοκαθολικισμό  και έμεναν στην ανάλογη συνοικία της μειονότητας. Ο Βέρμεερ μετά τον γάμο του, μετακομίζει και αυτός εκεί. Για να κατευνάσει την πεθερά του, το πιθανότερο είναι να προσχώρησε  στον  Ρωμαιοκαθολικισμό!  Αυτό  φαίνεται  και  από  το ότι  το 1655 ο Βέρμεερ ζωγράφισε μια αγία, την Αγία Μπάρμπαρα,  ενώ η αρχική  του  πίστη, είχε καταργήσει την λατρεία των αγίων  που  είχε  ο καθολικισμός.

Η προαγωγός, Βέρνεερ

Ο Βέρμεερ ζωγράφιζε κάθε χρόνο σχεδόν 2 έργα.

Το 1656 ζωγραφίζει το «Η προαγωγός». Πολλά έργα τότε στη Β. Ευρώπη συμπεριλάμβαναν στα θέματα  τους την πορνεία. Είναι ένα μεγάλων διαστάσεων έργο: 1,43 Χ 1,30.

«Κορίτσι με ποτήρι κρασιού» Βέρμεερ

Το  «Κορίτσι με ποτήρι κρασιού» είναι ένα έργο του Βέρμεερ που εικάζεται σαν το πρώτο του από αυτά  που  εικονίζονται  στο εσωτερικό  του σπιτιού του. Δείχνει ένα κορίτσι που έχει ήδη  μεθύσει από τα λόγια του κυρίου που της προσφέρει  το κρασί.

Από εδώ και πέρα, αυτό που θα χαρακτηρίζει τον  Βέρμεερ  είναι  τα  έργα  του  να  εικονίζονται στον  εσωτερικό  χώρο  του  σπιτιού  του  στην ηρεμία της καθημερινής ζωής αλλά με συναισθήματα που μιλάνε  αν και τα πρόσωπα σιωπούν. Ο Βέρμεερ θα ζωγραφίσει περισσότερο γυναίκες  που είχε την ικανότητα να μπαίνει στην ψυχολογία τους. Ίσως επειδή ήταν πάντα  περιστοιχισμένος από γυναίκες. Η μάνα του, οι αδελφές του, η γυναίκα του, οι κόρες του. Όλες τις γυναίκες στα έργα του τις ζωγραφίζει με σεβασμό, τρυφερότητα, με ευαισθησία. «Η κυρία που γράφει γράμμα με την υπηρέτρια της»-1670,"Η δανδελού», «Ερωτικό γράμμα» -1669, «Γυναίκα με κανάτα και νερό»- 1664, «Κυρία που γράφει γράμμα»-1665, «Κορίτσι που διέκοψαν ενώ έπαιζε μουσική»-1660 (έργο που δείχνει τον άντρα να ενδιαφέρεται για την κοπέλα αλλά η κοπέλα ενδιαφέρεται περισσότερο για τον θεατή  του ζωγραφικού  έργου), «Κορίτσι που αποκοιμήθηκε»-1657, «Κορίτσι με κόκκινο καπέλο»-1665,  «Το κορίτσι με το Μαργαριταρένιο σκουλαρίκι»- 1665

Κορίτσι που διέκοψαν ενώ έπαιζε μουσική, Βέρμεερ

Η δανδελού, Βέρμεερ

Νέα που γράφει γράμμα, Βέρνεερ

Βέρνεερ, Ποτήρι με κρασί (πολιτοφύλακας)

Γυναίκα με κανάτα, Βέρμεερ 

Γυναίκα με μαργαριτάρια, Βέρμεερ

"Κυρία που γράφει γράμμα", Βέρμεερ

Κυρία με την υπηρέτρια της που
κρατά ενα γράμμα, Βέρμεερ

Γυναίκα στα μπλε που διαβάζει γράμμα, Βέρμεερ

«Γυναίκα στα μπλε που διαβάζει γράμμα»-1663. Αυτό  το  έργο μας κάνει  να  θέλουμε  να μάθουμε τι γράφει το γράμμα, να καταλάβουμε το μυστικό μέσα από το πρόσωπο της κοπέλας, το πώς κρατάει το γράμμα, αλλά και από κάθε λεπτομέρεια στο έργο. Η γυναίκα προφανώς είναι έγκυος. Οι καρέκλες είναι δυο. Το γράμμα ίσως είναι από τον άντρα της που εδώ είναι απών… Ο Βέρμεερ, και εδώ, μας βάζει να ερευνήσουμε την ζωή της, αλλά δεν μας αποκαλύπτει το μυστικό της.

Για τους Ολλανδούς, οι γυναίκες ήταν αυτές που κρατούσαν το σπίτι, που φρόντιζαν τα παιδιά, που νοιαζόταν για την εκπαίδευση τους. Η γυναίκα φρόντιζε για την ηθική και την τάξη του σπιτιού. Και το κράτος και οι συντεχνίες τις προστάτευαν στην δύσκολη ώρα τους. Και βέβαια οι γυναίκες είχαν μεγάλη προσήλωση στην καθαριότητα. Όχι μόνο του σπιτιού τους αλλά και της γειτονιά τους. Κάτι  ανάλογο  που γινόταν περισσότερο  στην νησιωτική   Ελλάδα παλιά. Η εξωτερική καθαριότητα για τους Ολλανδούς ταυτίζονταν με την ηθική. Οι ολλανδέζες ήταν, κατά γενική ομολογία όλων των ξένων επισκεπτών, ιδιαίτερα παχουλές. Παρόλα αυτά, πολύ δραστήριες. Αν παρατηρήσουμε έργα καλλιτεχνών της εποχής, πολλά από αυτά είχαν σαν θέμα  την μοιχεία και την πορνεία. Ο θεσμός του γάμου στην Ολλανδία εκείνη την εποχή ήταν σε κρίση, αν δούμε και των αριθμών των διαζυγίων.

Ζεράρ ντε Λεραίς

Μετά το 1660, όσοι αγόραζαν τέχνη, αναζητούσαν μνημειακά θέματα, σαν να ντρεπόταν  για την επαρχιώτικη καταγωγή τους  και  άλλαξαν  τις  προτιμήσεις  τους. Ήθελαν έργα με έναν κλασικισμό χαρούμενο και απρόσωπο. Ο ζωγράφος Ζεράρ ντε Λεραίς έγινε ο εκφραστής αυτής της τάσης, και αυτό γιατί η Ολλανδία είχε εμπλακεί σε πολέμους με την Αγγλία  εξαιτίας του  επεκτατισμού  της.  Κάθε πόλεμος χειροτέρευε την οικονομική κατάσταση της χώρας και η νέα γενιά των ολλανδών ήταν πιο μαλθακή στις δυσκολίες. Παραιτήθηκαν από τα θεμέλια  της  δημοκρατίας  τους  και έτσι παρείσφρησαν  ξένες προτιμήσεις  γενικά  και  επομένως  και  ως προς την τέχνη.

Η υπηρέτρια που χύνει το γάλα, Βέρμεερ

Ο πιο διάσημος πίνακας του Βέρμεερ είναι « Η υπηρέτρια που χύνει το γάλα»- 1660 όπου μέσα από τη γαλατού αναπαρίσταται συμβολικά η αρετή της οικονομίας που χαρακτήριζε τους ολλανδούς. Η υπηρέτρια χύνει με προσοχή το γάλα ώστε να μην χαθεί καμιά σταγόνα. Είναι ένα εκπληκτικό έργο.  Έχουμε  την  αίσθηση  ότι  ακούμε  τον  ήχο  του  γάλατος  καθώς πέφτει,  πολύ  καθαρά!!

Στρατιώτης και κοπέλα που γελά, Βέρμεερ

Το 1664 ο Βέρμεερ συμμετέχει εθελοντικά στην Πολιτοφυλακή του Ντελφτ. Ήταν 32 χρονών.  Στην πολιτοφυλακή συνήθως έμπαινες κληρωτός και η συμμετοχή ήταν τιμή γιατί αναλάμβανες την ευθύνη της τάξης απέναντι στην πόλη. Ο Βέρμεερ ζωγραφίζει 2 έργα με στρατιώτες πολιτοφυλακής: «Στρατιώτης και κοπέλα που γελά» και «Ποτήρι με κρασί». Και τα δυο έργα δείχνουν στρατιώτες που διασκεδάζουν και ερωτοτροπούν. Δεν μοιάζουν διόλου με το έργο του Ρέμπραντ (για τη βιογραφία του πατήστε εδώ) «Νυχτερινή περίπολος» ή το έργο του Φρανς Χαλς και Πίτερυ Κόντε «Ο λόχος του λοχαγού».

Δρόμος του Ντελφτ», Βέρμεερ

Ο Βέρμεερ ζωγράφισε ελάχιστα τοπία που πάντα πρόσθετε και ανθρώπους με σκοπό να δείξει ποια ήταν η ζωή τους. Στο έργο του «Δρόμος του Ντελφτ»- 1658  ίσως δείχνει το σπίτι του ίδιου όπου έζησε ως το 1661. Και υπάρχει και ένα άλλο έργο του που δείχνει μια μεριά του Ντελφτ γύρω στο 1600 με 1661.

Γυναίκα στέκεται μπροστά σε Βιργινάλι, Βέρμεερ

«Γυναίκα που στέκεται μπροστά σε Βιργινάλι»- 1670. Στον πίνακα πίσω  από  την  γυναίκα  υπάρχει ο μικρός Έρωτας που κρατά ένα μόνο τραπουλόχαρτο που  συμβολίζει  ότι  έναν μόνο άνθρωπο μπορούμε  να ερωτευτούμε.

Γυναίκα που κρατά μια ζυγαριά, Βέρμεερ

«Γυναίκα που κρατά μια ζυγαριά»- 1664. Είναι ένα έργο που έχει και αυτό το μυστικό του. Η γυναίκα μετράει, ζυγίζει τον υλικό της πλούτο. Έχει χρυσό και μαργαριτάρια. Πίσω της όμως  βρίσκεται ένας πίνακας που απεικονίζει την Δευτέρα Παρουσία στην ώρα της κρίσης! Είναι η ώρα που ο Θεός ζυγίζει με την Πνευματική Του ζυγαριά και που εκεί, ο Υλικός πλούτος είναι βαρίδι και ποινή! Η γυναίκα είναι έγκυος. Το πρόσωπο της έχει γλυκύτητα  και  μοιάζει με της Παναγίας. Αν θεωρήσουμε ότι ο Βέρμεερ ζωγράφισε αλληγορικά την Παναγία, τότε ο ρόλος της είναι μεσολαβητικός στον άνθρωπο που παρεκκλίνει με τον υλισμό και η ίδια μεσολαβεί για την σωτηρία του. Η γυναικεία μορφή του  έργου, κρύβει πίσω της τον Αρχάγγελο Μιχαήλ που κρατά τη δική του ζυγαριά, και ξεχωρίζει τους άξιους από τους κολασμένους. Μάλλον η Παναγία  εδώ  συμβολίζει  μια ευκαιρία αγάπης και συγχώρεσης για τον άνθρωπο. Είναι το πρώτο στάδιο πριν εμφανιστεί ο Αρχάγγελος.  Αυτός ο πίνακας είναι ο σκοτεινότερος  του Βέρμεερ.

Ίσως είναι αυτοπροσωπογραφία του Βέρμεερ

Ο Βέρμεερ έκανε 15 παιδιά με την Καταρίνα. Τα τέσσερα πέθαναν πολύ μικρά. Τότε στην Ολλανδία είχαν συνήθως 3-4 παιδιά κάθε οικογένεια.  Τα παιδιά αντιμετωπίζονταν με σεβασμό από τους γονείς. Τα ονόματα τους από όσα γνωρίζουμε είναι: Η Μαρία (όπως η πεθερά του) η οποία όταν έγινε 20 χρονών παντρεύτηκε έναν έμπορο μεταξιού από το Ντελφτ, η Ελισάβετ, η Cornella, Aleydis, Βεατρίκη, Johannes, Gertruyd, Franciscus, Catharina, Ιγνάτιος και ένα ακόμα που δεν γνωρίζουμε το όνομα του. Ο Βέρμεερ κρατούσε την ιδιωτική του ζωή προσωπική. Αντιθέτως με του Ρέμπραντ. Σίγουρα όμως ήταν καθημερινά περιτριγυρισμένος από τα παιδιά του και την ευρύτερη οικογένεια του.

Σε αρκετά έργα του ζωγραφίζει μουσικούς που μαθαίνουν να παίζουν κιθάρα, φλάουτο, λαούτο, βιόλα.. «Η κιθαρίστρια»-1667, «Γυναίκα με λαούτο»- 1664, «Το εργαστήρι του καλλιτέχνη», «Μάθημα μουσικής» όπου στο βιολοντσέλο  που βρίσκεται στο πάτωμα γράφει πάνω του «Η μουσική είναι ο σύντροφος στη χαρά και το φάρμακο στον πόνο».

Το ερωτικό γράμμα, Βέρνεερ

Μάθημα μουσικής, Βέρμεερ

Γυναίκα με λαούτο, Βέρμεερ

Νεαρή παίζει κιθάρα, Βέρμεερ

Ο γεωγράφος, Βέρμεερ

Τα έργα του «Ο αστρονόμος» και «Ο γεωγράφος» έγιναν το 1668. Τα ζωγράφισε επηρεασμένος από το γενικότερο κλίμα της εποχής. Όταν ο Καρτέσιος το 1628 είχε μετακομίσει στο Άμστερνταμ, οι μελετητές του στην επιστήμη και της  φιλοσοφίας είχαν επηρεάσει τους ολλανδούς.  Και στο Ντελφτ  η κατασκευή οργάνων ακριβείας  που θα βοηθούσαν την εξέλιξη της επιστήμης ήταν ήσσονος σημασίας. Οι ολλανδοί πίστευαν πως αν κατακτούσαν την γνώση της επιστήμης, θα κατακτούσαν και την γνώση και του εαυτού τους, θα αναπροσδιοριζόταν.  Ο Βέρμεερ είχε έναν  γείτονα  επιστήμονα,  τον Αυταν Βαν Λέεουενχουκ που  τον  έκανε  να  επιχειρήσει  να  ενώσει  στα  έργα  του  την τέχνη με την επιστήμη: Ζωγράφιζε χάρτες, διαβήτες, την υδρόγειο, σχετικά βιβλία με την επιστήμη, επιστήμονες που με σχολαστικότητα, ακούραστοι έψαχναν αλήθειες. Ο Αυταν Βαν Λέεουενχουκ  ήταν έμπορος ρούχων, με μεγάλο πάθος για την κατασκευή επιστημονικών οργάνων, όπως τους φακούς. Κατάφερε, αν και αυτοδίδακτος, να κατασκευάσει το πρώτο μικροσκόπιο που μεγέθυνε μέχρι και 500 φορές τα αντικείμενα! Επίσης, ήταν ο πρώτος που μελέτησε τα έντομα και κατέρριψε την θεωρία που επικρατούσε της αυτόματης γέννησης, μελετώντας τα σπερματοζωάρια. Υπέβαλλε τις παρατηρήσεις του στην Βασιλική Ακαδημία του Λονδίνου και από το 1673 έγινε το καύχημα των ολλανδών.

Ο αστρονόμος, Βερμεερ

Από τις 23 Μαϊου του 1672 όλα αλλάζουν για τον Βέρμεερ. Η Αυλή της Χάγης του ζήτησε να εκτιμήσει κάποια έργα, όπου τολμηρά τα απέρριψε όλα ως μη αυθεντικά. Η Αυλή επειδή εκτιμούσε ιδιαίτερα ως φαίνεται το κριτήριο του συμφώνησε με τη γνώμη του. Αυτό  έκανε  τον  Βέρμεερ να  αποκτήσει  μεγάλη  ιδέα  για  τον  εαυτό  του  και  ήταν  ο  λόγος  που  από  εδώ  και  πέρα  όλα  άρχισαν  να  καταρρέουν. Ήθελε να ανήκει πια οριστικά στην τάξη των αστών. Ήταν 40 χρονών. Για να ανήκει στην αστική τάξη, έπρεπε να κάνει μια ζωή άνετη. Δεν είχε τόσα χρήματα. Για να το πετύχει άρχισε να δανείζεται μεγάλα ποσά. Όπως έκανε και ο Ρέμπραντ. Για να μειώσει ο Βέρμεερ τα χρέη του,  κάνει  το  λάθος να  νοικιάσει το οικογενειακό του πανδοχείο. Η οικονομική του κατάσταση γίνεται ακόμα χειρότερη και σε αυτό συνέλαβε και ο πόλεμος Ολλανδίας και Γαλλίας το 1672. Απελπίστηκε και πέφτει σε κατάθλιψη.

Το εργαστήρι του καλλιτέχνη»

Ένα από τα τελευταία έργα του ήταν «Το εργαστήριο του καλλιτέχνη»-1665 όπου ο ζωγράφος μας έχει γυρίσει την πλάτη.

13 Δεκεμβρίου του 1675  ο  Βέρμεερ πεθαίνει. Άγνωστη η αιτία. Λίγους μήνες πριν είχε πάει στο Άμστερνταμ για να δανειστεί 1000 φιορίνια. Η γυναίκα του όντας χήρα, έμεινε μόνη της με τα 11 παιδιά της. Το ένα μόνο ήταν ενήλικο. Η οικονομική κατάσταση τους ήταν απελπιστικά τραγική.

Κορίτσι διαβάζει γράμμα

Δυο μήνες μετά τον θάνατο του Βέρμεερ, η Καταρίνα πούλησε τους 2 τελευταίους πίνακες του για να πληρώσει τον φούρναρη 620 φιορίνια που χρωστούσε. Λίγο μετά πουλάει άλλα 26 έργα του για το εξωφρενικά μικρό ποσόν (συγκριτικά με τον αριθμό των έργων) των 500 φιορινιών. Τελικά η Καταρίνα θα μείνει μόνο με ένα έργο του άντρα της, «Το εργαστήρι του καλλιτέχνη». 

Δεν της έφθαναν τα βάσανα της, η μάνα της, της προσθέτει και ένα ακόμα. Της ζητά να εξοφλήσει άμεσα ένα χρέος του  Βέρμεερ προς την ίδια. Ήθελε τα λεφτά της τώρα. Η Καταρίνα της αντιπροτείνει να της δώσει αυτόν τον μοναδικό πίνακα  του άντρα της. Η μάνα της τον πήρε και έκανε και μιαν απογραφή της κινητής περιουσίας του Βέρμεερ. Δεν της έμεινε της Καταρίνας τίποτε άλλο από το να απευθυνθεί στο ανώτατο  δικαστήριο  της Χάγης, ζητώντας να της επιστρέψει  η μάνα της τον πίνακα, λόγω οικονομικής δυσκολίας της ίδιας. Το αίτημα της έγινε δεκτό. Ο εκτελεστής της διαθήκης του Βέρμεερ κίνησε γη και ουρανό για να επιστραφούν οι 26 πίνακες που πληρώθηκαν σαν εγγύηση έναντι 500 φιορινιών.   Καταφέρνει (αρχές Φεβρουαρίου) να τους βγάλει σε δημόσιο πλειστηριασμό.  Εντωμεταξύ, η μάνα της Καταρίνας, αν και υπήρχε η δικαστική απόφαση, αρνείται να παραδώσει τον πίνακα. Ξανά δικαστήριο. Τελικά πήραν τον πίνακα από τη μάνα της και τον ενέταξαν στον πλειστηριασμό.  Η Καταρίνα πεθαίνει το 1687. Η μάνα της πεθαίνει σε βαθειά γεράματα το 1680.

Κορίτσι με κόκκινο καπέλο, Βέρμεερ

Η χρωματική παλέτα του Βέρμεερ ήταν: λευκό, κίτρινη ώχρα, κόκκινο βερμιγιόν, βυσσινί, πράσινο, όμπρα και μαύρο. Θα είχε ενδιαφέρον να μάθουμε την διαφορά της εποχής εκείνης με την δική μας που ήταν ότι, δεν υπήρχαν συσκευασμένα χρώματα σε σωληνάρια όπως τα ξέρουμε σήμερα για να διατηρούνται. Έτσι, την περίσσια μπογιά  την έβαζαν προσωρινά σε κύστες χοίρου για να μην ξεραθεί μέχρι την επόμενη μέρα.

ΜΕΛΕΤΗ  ΑΠΟ  ΤΗΝ  ΜΑΡΙΑ  ΟΥΖΟΥΝΟΓΛΟΥ  ΖΩΓΡΑΦΟΥ

Πηγή. texni-zoi.