Η πατρότητα και οι έριδες της ρακής – Ελληνική ή Τούρκικη;

Η πατρότητα της ρακής, οι έριδες των Βαλκανίων και η ελληνική προέλευση της λέξης. Γιατί δεν την ήθελε ο Ερντογάν

Τρεις Γιουγκοσλάβοι αγρότες φωτογραφίζονται δίπλα σ΄ένα υπαίθριο καζάνι στους λόφους κοντά στο Σεράγεβο το 1937 και αναρωτιόμαστε για τη λεζάντα που γράφει, Are they making rakija?
Μαθαίνουμε λοιπόν ότι φτιάχνουν «ράκια», το πιο δημοφιλές ποτό των Βαλκανίων που παράγεται από την απόσταξη φρούτων. Διακρίνουμε το καζάνι-αποστακτήρα και το βαρέλι. Η πρώτη σκέψη ήταν ότι πρόκειται για τη δικιά μας ρακή, αλλά το ποτό αυτό διαφέρει κατά τόπους, αν και έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά. Μη βιαστείτε λοιπόν να πείτε ότι μας πήραν την ιδέα, αλλά δεχτείτε τις κοινές ρίζες που έχουμε με τους γείτονες, καθώς ο καθένας από αυτούς θεωρεί ότι το ποτό είναι δικό του.

Εθνικό ποτό το χαρακτηρίζουν τόσο Τούρκοι, Αλβανοί και  Σέρβοι, ενώ κυρίαρχη θέση έχει σε Βουλγαρία, Βοσνία, Κροατία και Μαυροβούνιο που παράγουν το προϊόν από φρούτα , όπως δαμάσκηνα, βερίκοκα και σταφύλια. Το τελικό προϊόν λέγεται Slivonica. Ανάλογα με την περιοχή, η «ράκια» διαφέρει σε περιεκτικότητα αλκοόλ. Συνήθως είναι 40% , αλλά γίνεται και πιο «δυνατή»  όταν ανεβάζει περιεκτικότητα σε αλκοόλ από 50 έως 80 %.

Για την προέλευση του ονόματος έδωσαν μάχη οι Τούρκοι για να πείσουν την διεθνή κοινότητα ότι προέρχεται από την τουρκική λέξη rakı, η οποία με τη σειρά της προέρχεται από την αραβική araq που σημαίνει «συμπύκνωση» δηλαδή η τελευταία φάση της απόσταξης.
Με αυτή την ερμηνεία ενίσχυσαν τα επιχειρήματά τους, ότι αυτοί διέδωσαν το ποτό στους Βαλκάνιους λαούς κατά τη περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τώρα όλοι οι λαοί των Βαλκανίων ερίζουν μεταξύ τους για την «πατρότητα» του ποτού, χωρίς όμως κανείς να μιλά για την ελληνική προέλευση της λέξης.

Ρακί ή Ρακή ή Τσικουδιά η Ελληνική
Οι διάφορες ονομασίες προέρχονται κατευθείαν από την Αρχαία Ελλάδα, ενώ αναφορές κάνει και ο Αριστοτέλης. Έτσι, όχι μόνο αμφισβητείται η ανατολίτικη προέλευση του ποτού , αλλά υπάρχει και η ετυμολογική εξήγηση της λέξης που ισχυροποιεί την ελληνική εκδοχή. Η ονομασία ρακή είναι το απόσταγμα που παράγεται από στέμφυλα ή στράφυλα από ρώγες ή αρχαία ελληνικά ραξ ή ιωνικά ρωξ, δηλαδή ρώγες σταφυλιών! Η ρακή λέγεται και τσικουδιά, επειδή τα στέμφυλα στην Κρήτη λέγονται και τσίκουδα. Σε άλλα μέρη της Ελλάδος τα στέμφυλα ονομάζονται και τσίπουρα οπότε εκεί η ρακή λέγεται και τσίπουρο.
Στη δεκαετία του 1920, ο τότε Kρητικός πρωθυπουργός της Ελλάδας Ελευθέριος Βενιζέλος ψήφισε νόμο στη Βουλή για την από­σταξη της ρακής, με τον οποίο δόθηκαν οι πρώτες άδειες για ρακοκάζανα σε αγρότες και αμπελουργούς της Κρήτης, έτσι ώστε να αρχίσουν να παράγουν νόμιμα τη ρακή.
Η Τουρκία κατοχύρωσε τη ρακή, αλλά δεν τη θέλει ο Ερντογάν
Το 1989 ψηφίστηκε ο 1576/89 κανονισμός της ΕΟΚ για τα οινοπνευματώδη ποτά στον οποίο οι Τούρκοι κατοχύρωσαν το όνομα «raki» και οι Έλληνες τα ονόματα τσίπουρο Τυρνάβου, τσίπουρο Μακεδονίας, τσίπουρο Θεσσαλίας και τσικουδιά Κρήτης.
Συνεπώς από το 1989 η ρακή στην Ελλάδα λέγεται πια επίσημα τσικουδιά, αν και η ονομασία ρακή είναι ελληνική λέξη. Τα πράγματα έβαλε στην θέση του ο  Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος  τον Απρίλιο του 2013 δήλωσε ότι το εθνικό ποτό της Τουρκίας δεν είναι η μπίρα, ούτε το ρακί, το οποίο λάτρευε ο Κεμάλ Ατατούρκ, αλλά το μη αλκοολούχο αϊράνι, ένα κρύο ρόφημα με βάση το γιαούρτι. Αγνοείται η αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης.


Τρόπος παρασκευής της ρακής
Τα υπολείμματα του μούστου κατά την παραγωγή του κρασιού που απομένουν από το πάτημα των σταφυλιών (τα τσάμπουρα, οι φλούδες και τα κουκούτσια), σφραγίζονται μέσα σε βαρέλια. Εκεί παραμένουν μέχρι την ολοκλήρωση της ζύμωσης, οπότε πλέον είναι έτοιμα για την απόσταξη. Το προϊόν που προκύπτει μετά την ολοκλήρωση της ζύμωσης ονομά­ζεται στέμφυλα ή τσίκουδα και από εδώ προκύπτει και η πασίγνωστη ονομασία της ρακής «τσικουδιά» που αποτελεί ουσια­στι­κά το δεύτερο ταυτόσημο όνομά της. Έπειτα τα στέμφυλα ή τσίκουδα μαζί με τα υγρά τους μεταφέρονται από τα βαρέλια σε καζάνια, τα οποία ονομά­ζονται ρακοκάζανα ή άμβυκες, όπου αφού σφραγιστούν όσο γίνεται πιο καλά και ερμητικά, αρχίζουν να βράζουν και όταν πλέον φτάσουν στην απαιτούμενη θερμοκρα­σία ξεκινά η διεργασία της απόσταξης.

Ο πολύ αργός ρυθμός στην όλη διαδικασία εξασφαλίζει το βέλτιστο αποτέλε­σμα. Κάθε καζανιά μπορεί να χρειαστεί περίπου τρεις ώρες. Από το καπάκι του καζανιού, μέσα από ένα σωληνάκι του που είναι τοποθετημένο σε αυτό και ψύχεται εξωτερικά με νερό, ρέει το απόσταγμα και έπειτα υγροποιείται ο ατμός που βγαίνει ως τσικουδιά. Πιο δυνατό θεωρείται το πρώτο απόστα­γμα που θα κυλήσει και το οποίο ονομάζεται  «πρωτοράκι». Βλέπουμε έτσι ότι η ρακή, σε αντίθεση με το γνωστό σε όλους τσίπουρο, είναι αποτέλεσμα μονής απόσταξης, κατά την οποία δεν προστίθεται άλλο αρωματικό φυτό. Αποτελεί απόσταγμα αποκλειστικά και μόνο από τα τσίκουδα, τα οποία είναι τα στυμμένα με πολύ μεγάλη επιμέλεια όπως ορίζει ο νόμος.

Στην υγειά σας!

Και τέλος….


*Αντλήθηκαν πληροφορίες από άρθρο του κ. Μάκη Κρασανάκη  (πρόεδρος των Κρητών Α. Παρασκευής Αττικής και Δ/ντης Υπ. Πολιτισμού).
Πηγή: mixanitouxronou.gr
                          Στάξε - Στάξε ρακή στο κρύσταλλο σταλαγματιά μετάξι
                         δύο ρακάκια σαν θα πιω τον κόσμο βλέπω εν τάξει...