Κατοχή.

Ἀλήθεια, δάση καὶ βουνὰ
ὑπάρχουνε στὸν κόσμο ἀκόμη;
Ὑπάρχουν οἱ μεγάλοι δρόμοι
ποὺ πᾶν σὲ μέρη ἀλαργινά;

Ἀνθίζουν πάντοτε οἱ βραγιές;
Στοὺς κάμπους εἶναι φῶς κι εἰρήνη;
Κι ἔμεινε λίγη καλοσύνη
μὲς τὶς ἀνθρώπινες καρδιές;

Ἀπίστευτα μᾶς φαίνονται ὅλα
σ᾿ ἐμᾶς ποὺ ζοῦμε τώρα χρόνια
σὰν σ᾿ ὀρεινά φτωχὰ καλύβια
ποὺ τ᾿ ἀποκλείσανε τὰ χιόνια...

Θὲ νἄρθει τάχα μιὰν ἡμέρα
σὰν ἀπὸ τόπους μακρινοὺς
ἡ Ἄνοιξη ποὺ λαχταρᾶμε;
Καὶ θὰ μᾶς εὕρει ζωντανούς;
 Κώστας Οὐράνης (1890 - 1953)

ΑΙΔ’ ΕΙΣ ΑΘΗΝΑΙ … Η ΠΡΙΝ ΠΟΛΙΣ

 Ολόκληρη η επιγραφή που υπάρχει στη βορειοδυτική πλευρά πάνω από το τόξο στην Πύλη του Αδριανού λέει: "ΑΙΔ' ΕΙΣ' ΑΘΗΝΑΙ ΘΗΣΕΩΣ Η ΠΡΙΝ ΠΟΛΙΣ" ("Αυτή είναι η Αθήνα, η παλιά πόλη του Θησέα").
Εδώ, τμήμα της επιγραφής αποτελεί τίτλο ενός εξαιρετικού ιστορικού ντοκιμαντέρ αφιερωμένου στα νεοκλασικά σπίτια της Αθήνας.

(Γραμματικόπουλος, Τσαρούχης, Βασιλείου)
Πως γκρέμισαν τα νεοκλασικά σπίτια της Αθήνας. (Ντοκιμαντέρ)
Ένα εξαιρετικού ενδιαφέροντος, ιστορικό ντοκιμαντέρ, με κείμενα του Γιάννη Τσαρούχη και εικόνες του Σπύρου Βασιλείου, για τα νεοκλασικά κτίρια της Αθήνας.

1950-1965 από το αρχείο του Κώστα Μεγαλοοικονόμου

  Η μικρού μήκους ταινίας, διάρκειας 20 λεπτών, γυρίστηκε το 1980 σε παραγωγή, σενάριο, διεύθυνση φωτογραφίας και σκηνοθεσία: Νίκου Γραμματικόπουλου.
Βραβεύθηκε με το Βραβείο Κριτικών στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για τη συμβολή του στη διατήρηση και διάσωση της πολιτισμικής κληρονομιάς το 1980.
Μεταδόθηκε στην ΕΡΤ αλλά και την Σουηδική Τηλεόραση.

Αγοράσθηκε από την Σουηδική Τηλεόραση και από την ΕΡΤ. Προβλήθηκε στην εκπομπή «Μια ταινία μια συζήτηση». Επίσης προβλήθηκε στην τελευταία διάλεξη του κύκλου ομιλιών του ΕΙΕ «Αρχαιολογία της Πόλης των Αθηνών» που ήταν αφιερωμένη στα νεοκλασικά κτίρια της Αθήνας (Μάιος 1994).

Ο Γιάννης Τσαρούχης "ντύνει" με λόγο νεοκλασικά της Ιτέας, Λαμίας και Χαλκίδας

Ο ζωγράφος που θεωρήθηκε εκφραστής της ελληνικότητας στη μεταπολεμική ζωγραφική, ο Γιάννης Τσαρούχης, εκτός από δυνατό χρωστήρα υπήρξε και εξαίρετος στοχαστής, έδινε πάντα τροφή για σκέψη, ακόμη κι αν ο λόγος του κάποιες φορές θεωρήθηκε αιρετικός. Επωφελούμαστε λοιπόν για μια ανατροπή του συνήθους.... Εδώ, δεν σχολιάζεται το εικαστικό του έργο, αλλά το κείμενό του σχολιάζει τις εικόνες νεοκλασικών από τις πόλεις της Κεντρικής Ελλάδας!

Εν Αθήναις....οι ανθοστήλες και άλλα

Bρέθηκα σε μια κοινωνική εκδήλωση ...πάει καιρός....
και συνάντησα μια φίλη

από τα παλιά που είχα πολλά χρόνια να τη δω από την εποχή

της αλάνας σε κάποια γειτονιά του Κέντρου της Αθήνας.

Κοιταζόμαστε συγκινημένοι και λίγο θυμωμένοι για τον

αδυσώπητο χρόνο που είχε περάσει από πάνω μας.

Λίγα χρόνια μεγαλύτερη μεγαλώσαμε μαζί στην ίδια αυλή.

Εκείνη κόρη της σπιτονοικοκυράς που νοίκιαζε τα δωμάτια.

Ήταν κάποτε μια καλλονή!

Γρήγορα συνήθισε ο ένας την εικόνα του άλλου

και άρχισε το...γνωστό "θυμάσε εκείνο...θυμάσε το άλλο..."

Κινδυνεύσαμε να παρεξηγηθούμε από τους άλλους.

Εκείνη είχε χρόνια να περάσει από την παλιά γειτονιά

και δυσκολευότανε να ακούσει πώς είναι σήμερα....

Δεν ήθελε...δάκρυζε...προτιμούσε να την θυμάται όπως ήταν.

Η οικονομική κατάσταση της Ελλάδας στην αυγή της ανεξαρτησίας της

Τσέκολι Ραφαήλ, Ακρόπολη. 1853. Εθνική Πινακοθήκη. Αθήνα.βλ. nationalgallery.gr

Είναι μία ιστορική πηγή-μαρτυρία που περιγράφει και σχολιάζει την οικονομική κατάσταση που βρισκόταν η μετεπαναστατική Ελλάδα στην αρχή της ανεξαρτησίας της. Χαρακτηρίζεται από το ρομαντικό τόνο και την αρχαιολατρεία του Φιλελληνισμού, απεικονίζει όμως και με ρεαλιστικό τρόπο την τότε κατάσταση του μικρού νεοσύστατου κράτους.