Μια συλλογή από 30 όμορφες καρτ-ποστάλ γιά τή Πρωτοχρονιά από το παρελθόν.

Αγαπώ καθετί που είναι παλιό: 

τους παλιούς φίλους, τους παλιούς καιρούς, 

τους παλιούς καλούς τρόπους,  τους παλιούς πίνακες, 

τα παλιά βιβλία, το παλιό κρασί.

Oliver Goldsmith, 1730 - 1774, Βρετανός συγγραφέας

. Πηγή.

Νομικιανά Σφακίων - Επαναστάτης ιερέας

Γερακίσιο βλέμμα, θάρρος της γνώμης, βαθειά πίστη και ψυχή μικρού παιδιού.

«Μα πόσο ηλίθιοι είναι αυτοί που μας κυβερνούν; Έχουν πάει κατά διαβόλου αυτή τη χώρα. Το ξέρω, είναι βαρύ αυτό που λέω, αλλά δυστυχώς έτσι είναι. Καταντήσαμε να εισάγουμε τα πιο πολλά προϊόντα απ’ έξω. Ακόμα και στο Λουτρό Σφακίων, ένα τόσο δα χωριουδάκι, που δεν έχει δρόμο και πας εκεί μόνο από τη θάλασσα, πουλάνε μέλι από την Αργεντινή, τη στιγμή που το δικό τους μέλι μένει απούλητο».

Η ιδιοκτησία είναι αδίκημα
Ο παπα-Γιώργης Χιωτάκης, από τα Νομικιανά Σφακίων, δεν βρίσκει λογική στο καπιταλιστικό σύστημα, που επιβάλει τους βάρβαρους νόμους της αγοράς ακόμα και στα απομονωμένα χωριά του Λιβυκού Πελάγους. Γι’ αυτό δηλώνει κομμουνιστής και απεχθάνεται

Δεν βγάζει ποτέ τα στιβάνια.

την ιδιοκτησία όπως ο διάβολος το λιβάνι. «Η ιδιοκτησία και η κλοπή είναι ένα και το αυτό αδίκημα. Μπορεί να είσαι κηδεμόνας της γης, όχι όμως ιδιοκτήτης της. Η Ελλάδα είναι πολιτικά και οικονομικά διεφθαρμένη από τα διεθνή κεφάλαια και συμφέροντα. Τρέμω αυτούς που φορούν γραβάτα και τους σιχαίνομαι. Τα λαχεία και το χρηματιστήριο αυτοί τα κάνανε. Αυτοί που δουλώνουν σήμερα την κοινωνία έχουν ούλοι τρία διπλώματα πανεπιστημίου. Να πάνε τα διπλώματα όπου έχει αποχωρητήριο και να τα πετάξουν».
Πιο πολύ κι από τους γιάπηδες με τις γραβάτες, ο παπα-Γιώργης τρέμει τους πολιτικούς, που διαφθείρουν τον λαό με τα ρουσφέτια. «Θεωρούν ότι ο λαός είναι μια κουτή μάζα που την πάει το ρέμα όπου θέλει. Εγώ που ψήφισα τον κάθε βουλευτή για να πάει στη βουλή, είναι δυνατόν να πάω σ’ αυτόν σαν διακονιάρης να του ζητήσω το ένα και το άλλο; Όποιος παραβαίνει τη συνείδησή του και ψηφίζει επειδή του έχουν κάνει ρουσφέτι είναι κακής ώρας γέννημα. Όταν ψηφίζω για να μου κάνουν ρουσφέτια είναι σαν να υπογράφω ότι είμαι δειλός και έξω πάσης παιδείας».

Η εκκλησία έχει και στραβούς
Ο παπα-Γιώργης θεωρεί ότι και η εκκλησία φέρει ευθύνη για την κακή κατάσταση που έχει βρεθεί η χώρα. «Η Ορθοδοξία δεν έχει τίποτα στραβό, μόνο στραβούς έχει. Η επίσημη εκκλησία και το επίσημο κράτος είναι δυο κατεργάρηδες, που η δουλειά τους είναι να τσακώνονται. Δύο ηλίθιοι που θα έπρεπε να συνεργαστούν για να σώσουν τη χώρα. Τους παρομοιάζω με τους

Με τη φιλόξενη και ηρωίδα παπαδιά του.

θεολόγους και τους γεωπόνους, που στο μοναδικό πράγμα που μοιάζουν είναι ότι οι πρώτοι δεν έχουν ιδέα από Θεό και οι δεύτεροι από γης. Ας έρθουν οι δεσποτάδες να μου το ανατρέψουν αυτό. Είναι μόνο χριστιανικό αυτό που λέω και δεν το παίρνω πίσω, ακόμα κι αν με σκοτώσουν». Η Κρήτη, και ιδιαίτερα η περιοχή των Σφακίων, είναι ένας ιδιόμορφος τόπος, όπου οι άνθρωποι δυσπιστούν προς κάθε είδους επίσημη αρχή. Κρατάνε σε απόσταση το επίσημο κράτος και δεν εκμαιεύουν την εύνοιά του, όπως γίνεται σε άλλα μέρη της χώρας. Εκεί ισχύουν και άγραφοι νόμοι προστασίας της αξιοπρέπειας, οι οποίοι δεν συμφωνούν πάντα με τη νομιμοσύνη του επίσημου κράτους. Γι’ αυτή την αξιοπρέπεια οι Σφακιανοί πολεμούν συχνά μέχρις εσχάτων, χωρίς να υπολογίζουν τις συνέπειες.
Ένας μαχητής της αξιοπρέπειας είναι και ο παπα-Γιώργης, ο οποίος αυτοχαρακτηρίζεται ως ο τελευταίος των Μοϊκανών. «Είμαι ένας Ταλιμπάνης της εκκλησίας, που τον θάνατο δεν τον έχω για τίποτις. Όποιος φοβάται τον θάνατο δεν μπορεί να κάνει καλή πράξη, όποιος προδικάζει τη νίκη για να πολεμήσει είναι ηλίθιος. Άπαξ και πολεμώ είμαι νικητής».
Ο ξεχωριστός και σπάνιος ιερέας είναι προνοητικός, γνώρισμα που χαρακτηρίζει τους γνήσιους χριστιανούς. «Να προνοείς και όχι να μετανοείς. Όταν βγαίνεις για ψάρεμα και βλέπεις ένα καράβι να αγκυροβολεί, να σκεφτείς ότι μπορεί να πήρε σήμα ότι χαλάει ο καιρός. Είναι κακό σημάδι ότι αγκυροβόλησε. Ελάχιστοι προνοούν, δυστυχώς αυτή είναι η εικόνα του ανθρώπου στον πλανήτη».

Αντίθετος στην οπλοχρησία

Λατρεύει τη λύρα και τη θεωρεί ως την κορυφή της μεσογειακής μουσικής.

Ο παπα-Γιώργης τα βάζει άγρια με την οπλοχρησία στην Κρήτη, που έχει γίνει αιτία να σκοτωθούν άδικα πολλοί άνθρωποι. «Στα τελευταία 70 χρόνια έχουν γίνει 30 φόνοι στο χωριό μου από όπλα. Τα είπα αυτά σε ένα περιοδικό, αλλά απέφυγαν να γράψουν το όνομά μου για να μην μου κάνει κάποιος κακό. Δεν φοβάμαι, όμως, να μιλήσω. Το να οπλοφορείς επιδεικτικά δεν είναι σωστό πράγμα, αλλά τολμώ να πω ότι είναι και δειλία. Το να ασκείσαι, όμως, στην τέχνη των αρμάτων είναι εθνικό καθήκον. Αυτό είναι άλλο πράγμα».
Μόλις τέλειωσε τη φράση του ο παπα-Γιώργης έφυγε για λίγο και γύρισε κρατώντας ένα παλιό εγγλέζικο και παροπλισμένο τουφέκι με κομμένη την κάνη. Το κρατούσε καμαρωτά, ως ένδειξη παλικαριάς και άρνησης συμβιβασμού με κάθε μορφής κατεστημένο. Μερικοί Σφακιανοί τον παρομοιάζουν με τον Παπαφλέσσα, αλλά αυτός αρνείται κατηγορηματικά ότι μπορεί να μοιάσει έστω και στο μικρό δαχτυλάκι αυτού του μεγάλου επαναστάτη.
Υπερηφανεύεται που είναι μακρινός συγγενής του Δασκαλογιάννη από το σόι της γιαγιά του. Δεν διαφέρει καθόλου από τους πρόγονούς του, οι οποίοι κρατώντας ξεχαρβαλωμένα όπλα και σκουριασμένα αγροτικά εργαλεία, εξόντωσαν τους επίλεκτους αλεξιπτωτιστές του Χίτλερ, στη μάχη της Κρήτης το 1941. Το χωριό του, μάλιστα, ήταν κέντρο αντίστασης κατά των Γερμανών και ο ίδιος ήταν μέλος της ΕΠΟΝ.

Ασκητική μορφή
Όταν ήταν έφηβος ο παπα-Γιώργης πήγε σε μια σχολή στη Λάρισα να σπουδάσει τεχνίτης, αλλά δεν τον πήρανε γιατί ο πατέρας του ήταν κομμουνιστής. Όταν πήγε φαντάρος τού στήνανε παγίδες για να εκδηλώσει ανοιχτά

Προσέχει σαν θησαυρό τη φωτογραφία του δίπλα στον γέροντα Πορφύριο.

τα αριστερά του φρονήματα και να τον εξορίσουν στη Μακρόνησο. «Θέλησαν να με στείλουν και στην Κορέα για να πολεμήσω. Τους ρώτησα γιατί να πάω στην άκρη του κόσμου να πολεμήσω; Επειδή τα σύνορα της Ελλάδας φτάνουν μακριά, μου απάντησαν. Μπούρδες δηλαδή». Ο παπα-Γιώργης βγήκε στη σύνταξη 79 χρονών και σήμερα είναι 84 χρονών. Απέκτησε 12 κοπέλια, από τα οποία τα 11 βρίσκονται στη ζωή και το ένα έγινε άγγελος. Είναι ένας ακέραιος και καθαρός σαν γάργαρο νερό ιθαγενής της Κρήτης. Ένα σπάνιο είδος αγνού ιερωμένου, μια ασκητική μορφή, ένας αετός των Λευκών Ορέων.
Μόλις έφευγα από το σπίτι του μου είπε να σκύψω, σκέπασε με το πετραχήλι το κεφάλι μου και μου έψαλε μερικές ευχές. Ήταν σούρουπο, φυσούσε καυτός λίβας και στο βάθος φαινόταν η πανσέληνος στο Λυβικό Πέλαγος. Ήταν πολύ όμορφα εκεί, μακάρι να μπορούσα να μείνω για πάντα εκεί.
ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ
ΠΗΓΗ: www.greecewithin.com

"Χριστούγεννα... Πρωτούγεννα..."

Χριστουγεννιάτικες γελιογραφίες καί σατιρικά κάλαντα
στά παλιά λαϊκά περιοδικά ποικιλης ύλης.

¨Ένα αρκετά πλούσιο σε παραγωγή θεματικό κεφάλαιο της ελληνικής κοινωνικής γελοιογραφίας στα χρόνια της ακμής των λαϊκών περιοδικών ποικίλης ύλης (1945-1970+)  ήταν τα Χριστούγεννα. Στα χριστουγεννιάτικα τεύχη των περιοδικών αυτών, οι γελοιογράφοι έδιναν το εύθυμο στίγμα στην έτσι κι αλλιώς πλούσια γιορταστική ύλη των περιοδικών.
Οι θεματολογικοί άξονες των εμπνεύσεών τους, από τους οποίους απουσίαζε συνειδητά κάθε πολιτική σατιρική νύξη, ήταν σχετικώς περιορισμένοι: τα κάλαντα, το ξόδεμα του 13ου τρίτου μισθού ή "δώρο (μποναμάς) των Χριστουγέννων", οι τρεις μάγοι, η γαλοπούλα, το στόλισμα του δέντρου, ενώ απουσιάζει σχεδόν τελείως το παραδοσιακό στολισμένο καραβάκι αντί του χιονισμένου ελάτου, επισημαίνοντας έτσι, άθελά τους, τη ραγδαία αντικατάσταση κάποιων παραδοσιακών εθίμων στη μεταπολεμική διαμόρφωση της αστικής τάξης με κάποια άλλα ξενόφερτα και ειδικά άγγλο-σαξονικών προτύπων. Όχι σπάνια ένας ακόμα θεματικός άξονας ήταν και η αναφορά κάποιας τρέχουσας επικαιρότητας άσχετης πέρα από την στάνταρ χριστουγεννιάτικη, όπου έντεχνα μέσα στο  περιβάλλον της ενέτασσαν κι αυτή.
Είναι, πράγματι, θαυμαστό πώς με τόσο περιορισμένο θεματολόγιο οι γελοιογράφοι σε όλα αυτά τα χρόνια έδωσαν εκατοντάδες γελοιογραφίες, όπου ναι μεν -εκ των πραγμάτων- το "γκαγκ" συνέπιπτε να είναι το ίδιο σε αρκετές γελοιογραφίες, αλλά ο τρόπος εκφοράς του είχε το διαφορετικό στυλ του κάθε γελοιογράφου.

 

¨Είναι, πράγματι, θαυμαστό πώς με τόσο περιορισμένο θεματολόγιο οι γελοιογράφοι σε όλα αυτά τα χρόνια έδωσαν εκατοντάδες γελοιογραφίες, όπου ναι μεν -εκ των πραγμάτων- το "γκαγκ" συνέπιπτε να είναι το ίδιο σε αρκετές γελοιογραφίες, αλλά ο τρόπος εκφοράς του είχε το διαφορετικό στυλ του κάθε γελοιογράφου.

"ΝΑ ΤΑ ΠΟΥΜΕ;"
Ένα δεύτερο στοιχείο που χαρακτήριζε τα χριστουγεννιάτικα και "καπάκι" την επόμενη εβδομάδα τα πρωτοχρονιάτικα τεύχη των λαϊκών περιοδικών ποικίλης ύλης σε εκείνη την εικοσαετία, πάντα στον άξονα της χιουμοριστικής τους ύλης, ήταν τα "Κάλαντα" που... έψαλλαν εμμέτρως οι ταλαντούχοι στιχοπλόκοι των περιοδικών. Με τον 15σύλλαβο των κλασικών καλάντων των ημερών οι στιχοπλόκοι σατίριζαν -αρκετά αιχμηρά ορισμένες φορές- την επικαιρότητα, όπου δεν άφηναν στο απυρόβλητο την τρέχουσα πολιτική κατάσταση, πράγμα που απέφευγε να κάνει το πενάκι των συναδέλφων τους γελοιογράφων. Το έντυπο τούτο έθιμο με καταβολές από την αρχαία αττική κωμωδία, τους μιμίαμβους κατόπιν, τα ρωμαϊκά Σατουρνάλια πιο ύστερα και τέλος από τη βυζαντινή εποχή, έσβησε με την απόσυρση των λαϊκών περιοδικών ποικίλης ύλης από τη δημοσιογραφική σκηνή, καθώς τα περιοδικά που κατέλαβαν τον ζωτικό τους χώρο, τα Lifestyle θεωρούν πολύ παρωχημένη αντίληψη να έχουν ενταγμένη στην ύλη τους και κάποια έμμετρη επικαιρότητα.
Δεν είναι, δυστυχώς, το μόνο που η απουσία του ανακαλεί νοσταλγικές αναμνήσεις.
Μαζί. λοιπόν με τις παραδοσιακές των ημερών γελοιογραφίες  συμπεριλαμβάνονται στο μικρό τούτο αφιέρωμα και κάποια “χριστουγεννιάτικα κάλαντα” από τα περιοδικά “Ρομάντσο” και “Θησαυρό” τα κατ’ εξοχήν εμβληματικά περιοδικά του είδους και της εποχής τους.

Σε πολλούς στίχους θα εντοπιστεί πως η τότε επικαιρότητα δεν διαφέρει από τη σημερινή, τουλάχιστο στα θέματα που άπτονται της αστικής και μεσοαστικής τάξης. Έχουν απλώς σαν πρόσχημα τις γιορτές των Χριστουγέννων.

κείμενο-αρχείο: Γιώργος Βλάχος  

Πηγή