ΣΗΜΑΝΤΡΟΝ: Ο φωτογράφος Γιώργος Σεφέρης: οι φωτογραφίες του Γιώργου Σεφέρη

Παρασκευή 22 Σεπτεμβρίου 2017

Ο φωτογράφος Γιώργος Σεφέρης: οι φωτογραφίες του Γιώργου Σεφέρη

"Δε θέλω τίποτα άλλο παρά να μιλήσω απλά, να μου δοθεί

ετούτη η χάρη.

Γιατί και το τραγούδι το φορτώσαμε με τόσες μουσικές

που σιγά- σιγά βουλιάζει

και την τέχνη μας τη στολίσαμε τόσο πολύ που φαγώθηκε

από τα μαλάματα το πρόσωπό της

κι είναι καιρός να πούμε τα λιγοστά μας λόγια γιατί η

ψυχή μας αύριο κάνει πανιά..."

(από το ποίημα του Γ. Σεφέρη, Ένας γέροντας στην ακροποταμιά, Ημερολόγιο Καταστρώματος Β').

Θυμάμαι τους παραπάνω στίχους καθώς ξαναβλέπω ένα αγαπημένο φωτογραφικό λεύκωμα το οποίο περιέχει φωτογραφίες που τραβήχτηκαν από έναν αγαπημένο ποιητή, έναν ερασιτέχνη φωτογράφο, τον Γιώργο Σεφέρη. Ξεφυλλίζω τις σελίδες του και βλέπω τις εικόνες μέσα από το φωτογραφικό φακό του ποιητή. Οι φωτογραφίες του είναι καθαρές, οι λήψεις τους είναι ανεπιτήδευτες, εύστοχες και σωστά καδραρισμένες. Διακρίνονται από την καθαρότητα, την απλότητα των θεμάτων και τη δωρικότητά τους. Μοιάζουν να έχουν βγει μέσα από τον κόσμο της ποίησής του.

Το λεύκωμα με τον τίτλο Οι φωτογραφίες του Γιώργου Σεφέρη σχεδιάστηκε για να συνοδεύσει την ομότιτλη έκθεση φωτογραφιών που οργάνωσε το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης το 2000 με αφορμή το "έτος Σεφέρη". Θέμα της έκθεσης και περιεχόμενο του λευκώματος είναι οι φωτογραφίες που έβγαλε ο Γιώργος Σεφέρης από τα φοιτητικά του χρόνια στο Παρίσι (1918-1924) ως τις τελευταίες του εκδρομές στην Ελλάδα το 1969-1970.

Οι φωτογραφίες του Γιώργου Σεφέρη, κείμενα Δ. Δασκαλόπουλος, Ε.Χ. Κάσδαγλης, Γ. Σταθάτος, Πρόλογος Δ. Καψάλης, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 2000.

Όλες οι φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στο λεύκωμα είναι τραβηγμένες από τον ποιητή, εκτός από 8 φωτογραφίες στις οποίες απεικονίζεται ο ίδιος. Είναι γνωστό ότι ο Σεφέρης αγαπούσε να βγάζει φωτογραφίες. Το πλούσιο φωτογραφικό του αρχείο με τις σημειώσεις του ίδιου διασώθηκε από τη σύζυγό του Μαρώ Σεφέρη, η οποία εμπιστεύτηκε μεγάλο μέρος των φωτογραφιών και των αρνητικών στον Ε.Χ. Κάσδαγλη. Αργότερα η κόρη της, Άννα Λόντου, παρέδωσε στο Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης τα υπόλοιπα αρνητικά ή αντίτυπα φωτογραφιών που βρήκε.

Ο Γιώργος Σεφέρης με τη φωτογραφική του μηχανή στο Jersey της Αγγλίας το 1959.

Στον Σεφέρη άρεσε να ταξιδεύει και να φωτογραφίζει. Μεγάλη θέση στο αρχείο του καταλαμβάνουν οι φωτογραφίες από τα ταξίδια του στη Μέση Ανατολή και την Κύπρο με την οποία οποία διατηρούσε στενές σχέσεις. Μνημεία και αρχαιολογικοί χώροι, ελληνικά τοπία, άνθρωποι του μόχθου και της βιοπάλης, παιδικά χαμόμελα, πρόσωπα αγαπημένων φίλων και γυναικών γοήτευαν το βλέμμα του ποιητή.

Φωτογραφία της Jacqueline (1924), με την οποία ήταν ερωτευμένος ο νεαρός Σεφέρης στο Παρίσι.

Η Μαρώ στο Κτήμα Τομπάζη. 1938. Η σύζυγος του Γιώργου Σεφέρη.

Η Μαρώ στην Προύσα της Τουρκίας. 1949.

Νεώριο Πόρου. 1940.

Η φωτογραφία της άγκυρας στο Νεώριο αλληγορεί έναν κόσμο περιπλάνησης και νοσταλγίας που συναντάμε στην ποίηση του Σεφέρη. Ο ίδιος, όταν ήταν εξόριστος στην Πρετόρια, θα σημειώσει στο ημερολόγιό του για αυτή την άγκυρα: "Σήμερα κρέμασα πάνω από το γραφείο μου τη μοναδική φωτογραφία ενός ελληνικού τοπίου που βρέθηκε ολωσδιόλου τυχαία μέσα σε κάτι χαρτιά. Τη φωτογραφία της μεγάλης άγκυρας του Πόρου. Την είχα κάνει ένα πρωί την άνοιξη του 40. Καθώς την κοιτάζω τώρα αισθάνομαι την ψυχή μου πλημμυρισμένη..." (25 Σεπτεμβρίου 1941, Μέρες Δ, σ. 132-133).

Ύδρα. 1939. Η απόλυτη απλότητα των ελληνικών νησιών.

Οι τρεις παρακάτω φωτογραφίες έχουν τραβηχτεί από τον Σεφέρη στην Κορυτσά το 1937, όταν υπηρετούσε ως πρόξενος στο εκεί ελληνικό προξενείο. Οι φωτογραφίες του από την Κορυτσά αποτελούν πραγματικά σπάνιες ιστορικές μαρτυρίες.

Παζάρι στην Κορυτσά. 1937.

Κορυτσά. 1937.

Μαλούλα. Συρία. 1943.

Γέρασα, ναός Αρτέμιδος. Ιορδανία. 1953.

Συρία. Κρακ των ιπποτών. 1954.

Λάβρανδα. Τουρκία. 1950.

Κωνσταντινούπολη. 1950.

Έφεσος. Αρχαίο θέατρο. 1950.

Μπάλμπεκ. Λίβανος. 1954.

Άγ. Ευλάλιος. Λάμπουσα Κύπρου. 1953.

Αγ. Νάπα Κύπρου. 1953.

Κούριον Κύπρου. 1953.

Σεισμόπληκτα παιδιά. Μονή Κύκκου. Κύπρος. 1953.

Άλωνα Κύπρου. 1954. Μία φωτογραφία-ιστορική μαρτυρία. "Την Ελλάδα θέλομεν και ας τρώγωμεν πέτρες", διαβάζουμε την επιγραφή στο φθαρμένο τοίχο, που προφανώς συγκίνησε τον ποιητή και τον έκανε να εστιάσει το φακό του. Ο ανώνυμος Κυπριακός Ελληνισμός εκφράζει τον πόθο του για ένωση με τη "μητέρα Ελλάδα". Από τότε, βέβαια, έχουν περάσει πάνω από πενήντα χρόνια και η ιστορία έχει αλλάξει...